तांत्रिक विश्लेषणात, काही विशिष्ट चार्ट पॅटर्न ट्रेंड रिव्हर्सल (trend reversal) वर्तवण्यासाठी त्यांच्या अचूकतेमुळे ओळखले जातात. असाच एक शक्तिशाली तेजी दर्शवणारा रिव्हर्सल पॅटर्न म्हणजे 'इनव्हर्स हेड अँड शोल्डर्स' (Inverse Head and Shoulders). हा पॅटर्न समजून घेतल्यास, तुम्हाला विशेषतः डाउनट्रेंडमधून अपट्रेंडमध्ये होणारे संभाव्य बदल ओळखण्यासाठी एक मोठा फायदा मिळू शकतो.
'इनव्हर्स हेड अँड शोल्डर्स' पॅटर्न साधारणपणे एका दीर्घकालीन डाउनट्रेंडनंतर (downtrend) तयार होतो. हे दर्शवते की विक्रीचा दबाव कमी होत आहे आणि एक तेजीचा रिव्हर्सल येऊ शकतो.
पॅटर्नची रचना
डावा खांदा (Left Shoulder): किंमत घसरून एका नीचांकी पातळीवर पोहोचते आणि त्यानंतर वर येते, तेव्हा हा खांदा तयार होतो.
डोके (Head): त्यानंतर, किंमत आणखी खोलवर घसरते, ज्यामुळे एक नवीन नीचांकी पातळी तयार होते आणि पुन्हा वर येते.
उजवा खांदा (Right Shoulder): किंमत पुन्हा घसरते, पण यावेळी ती डाव्या खांद्यापेक्षा वरच्या पातळीवर थांबते (higher low) आणि त्यानंतर पुन्हा वर येते.
नेकलाइन (Neckline): डाव्या खांद्यानंतर आणि डोक्या नंतरच्या रॅलीजमधील उच्चांक (highs) एक आडवी किंवा किंचित तिरकी रेझिस्टन्स लाईन (resistance line) तयार करतात. या नेकलाइनच्या वर ब्रेकआउट (breakout) झाल्यास, पॅटर्न पूर्ण झाल्याची पुष्टी होते.
ब्रेकआउट आणि रीटेस्ट (Retest): महत्त्वाचे संकेत
हा पॅटर्न तेव्हा पूर्ण होतो जेव्हा किंमत नेकलाइनच्या वर जाते. आदर्शपणे, हे वाढलेल्या व्हॉल्यूमसह (volume) घडायला पाहिजे, जेणेकरून बाजारातील भावना (market sentiment) मंदीतून तेजीकडे वळत असल्याचे दिसून येते.
रीटेस्ट: दुसरी संधी
ब्रेकआउटनंतर, किंमत अनेकदा परत नेकलाइनपर्यंत येते आणि तिला एक नवीन सपोर्ट लेव्हल (support level) म्हणून तपासते. हा रीटेस्ट (retest) कमी जोखमीची एंट्री (entry) घेण्यासाठी एक संधी देतो:
एक यशस्वी रीटेस्ट (जिथे नेकलाइन टिकून राहते आणि किंमत परत वर येते) रिव्हर्सलच्या संभाव्यतेवर विश्वास वाढवतो.
रीटेस्टनंतर, ट्रेडर्स बुलिश कॅंडलस्टिक कन्फर्मेशन (bullish candlestick confirmation) पाहून एंट्री घेऊ शकतात.
हे विशेषतः 'फॉल्स ब्रेकआउट्स' (false breakouts) किंवा कमी व्हॉल्यूम असलेल्या हालचालींना फिल्टर करण्यासाठी उपयुक्त आहे.
इनव्हर्स हेड अँड शोल्डर्स पॅटर्नमध्ये ट्रेडिंग कसे करावे
एंट्री पॉइंट (Entry Point)
जेव्हा किंमत चांगल्या व्हॉल्यूमसह नेकलाइनच्या वर बंद होते, तेव्हा ट्रेडमध्ये एंट्री घ्या.
नेकलाइनच्या वर टिकून राहणारी बुलिश ब्रेकआउट कॅंडल (bullish breakout candle) शोधा आणि फक्त विक्स् (wicks) किंवा इंट्राडे स्पाइक्समुळे होणारे फॉल्स ब्रेकआउट्स टाळा.
एक संतुलित दृष्टीकोन: जोखीम कमी करण्यासाठी, 50% एंट्री ब्रेकआउटवर घ्या आणि उर्वरित 50% कन्फर्मेशन कॅंडल मिळाल्यावर घ्या.
ब्रेकआउटच्या यशस्वी रीटेस्टनंतरही ट्रेडमध्ये एंट्री घेण्याची दुसरी संधी मिळते.
टारगेट प्राइस (Target Price): अपेक्षित किंमत वाढ मोजण्यासाठी या पद्धतींचा वापर करा:
चार्ट-आधारित टार्गेट:
डोके (सर्वात खालचा बिंदू) आणि नेकलाइन यांच्यातील उभ्या अंतराचे मोजमाप करा.
हे अंतर ब्रेकआउट पॉइंटमध्ये जोडा.
टार्गेट = नेकलाइन + (नेकलाइन - डोके)
पर्यायी पद्धती:
टार्गेट्स प्रोजेक्ट करण्यासाठी फिबोनाची एक्सटेंशन्स (Fibonacci Extensions) वापरा.
ब्रेकआउटनंतर संभाव्य रेझिस्टन्स लेव्हल्स ओळखण्यासाठी पिव्होट पॉइंट्स (Pivot Points) वापरा.
स्टॉप-लॉस प्लेसमेंट (Stop-Loss Placement)
जोखीम घेण्याच्या क्षमतेनुसार, स्टॉप-लॉस उजव्या खांद्याच्या थोडे खाली किंवा अगदी डोक्याच्या खाली ठेवता येतो. एक अधिक घट्ट स्टॉप-लॉस (tighter stop-loss) ब्रेकआउट कॅंडलचा नीचांक (low) किंवा ब्रेकआउटच्या आधीच्या स्विंग लो (swing low) वर ठेवता येतो.
काही अतिरिक्त टिप्स
मागील ट्रेंड (Preceding Trend): हा पॅटर्न दिसण्याआधी एक स्पष्ट डाउनट्रेंड असणे आवश्यक आहे - हा एक रिव्हर्सल पॅटर्न आहे, सातत्य दर्शवणारा नाही.
व्हॉल्यूम कन्फर्मेशन (Volume Confirmation): वाढत्या व्हॉल्यूमसह झालेला ब्रेकआउट मजबूत खरेदीची आवड दर्शवतो.
इंडिकेटर्स (Indicators): बुलिश रिव्हर्सलला सपोर्ट देण्यासाठी RSI किंवा MACD सारखे इंडिकेटर्स वापरा - बुलिश डायव्हर्जन्स (bullish divergence) किंवा पॉझिटिव्ह क्रॉसओव्हर्स (positive crossovers) शोधा.
संयम बाळगा (Patience Pays): संपूर्ण पॅटर्न तयार होऊ द्या. नेकलाइन खात्रीशीरपणे ब्रेक झाल्यावरच एंट्री घ्या.
मॅक्रो व्ह्यू (Macro View): अधिक अचूकतेसाठी, तुमचे ट्रेड्स व्यापक बाजार ट्रेंडशी जुळवून घ्या.
चार्टिंग सराव (Charting Exercise)
आज, तुम्ही तुमच्या चार्टिंग ॲपमध्ये डेली चार्टवर स्विच करा आणि 'इनव्हर्स हेड अँड शोल्डर्स' पॅटर्न शोधा. खालील गोष्टी स्पष्टपणे चिन्हांकित करा:
डावा खांदा, डोके, उजवा खांदा
नेकलाइन
संभाव्य ब्रेकआउट, एंट्री, स्टॉप-लॉस आणि टार्गेट झोन
होमवर्क: खालील स्टॉक्सच्या चार्ट्सचे पुनरावलोकन करा आणि 'इनव्हर्स हेड अँड शोल्डर्स' पॅटर्न तयार होत आहे का ते तपासा:
काजारिया सिरॅमिक्स लि. (KAJARIACER)
आवास फायनान्सियर्स लि. (AAVAS)
तुम्ही या स्टॉक्सना तुमच्या वॉचलिस्टमध्ये जोडून पुढील किंमतीच्या हालचाली (price action) समजून घेऊ शकता.
डिसक्लेमर: हे विश्लेषण केवळ शैक्षणिक उद्देशांसाठी आहे आणि यात कोणतीही शिफारस नाही. कोणताही आर्थिक निर्णय घेण्यापूर्वी कृपया तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला घ्या.
