तांत्रिक विश्लेषण करताना चार्ट पॅटर्नमुळे संभाव्य किमतींच्या हालचालींबद्दल मौल्यवान माहिती मिळते. 'कप आणि हँडल' (Cup and Handle) पॅटर्न हा एक असाच महत्त्वाचा आणि विश्वासार्ह पॅटर्न आहे. या पॅटर्नला समजून घेतल्यास, तुम्ही तेजीचे संकेत ओळखू शकता आणि बाजारात योग्य वेळी प्रवेश करण्याची योजना आखू शकता.
कप आणि हँडल हा एक तेजीचा (bullish) चार्ट पॅटर्न असून तो चहाच्या कपासारखा दिसतो. साधारणपणे, मजबूत तेजीच्या ट्रेंडनंतर हा पॅटर्न तयार होतो. यात किंमत आधी गोलाकार तळ (कप) तयार करते, त्यानंतर किंचित खाली येते (हँडल) आणि त्यानंतर वरच्या दिशेने जोरदार ब्रेकआउट देते.
कप आणि हँडल पॅटर्नचे भाग
कपची निर्मिती (Cup Formation): कपचा आकार 'U' सारखा असतो आणि तो तेजीच्या ट्रेंडनंतर स्थिरीकरणाचा काळ दर्शवतो. किंमत हळूहळू खाली येते आणि नंतर पुन्हा आधीच्या उच्च पातळीवर (high) पोहोचते, ज्यामुळे एक गोलाकार तळ तयार होतो. याचा अर्थ, विक्रीचा दबाव कमी झाला आहे आणि खरेदीदार पुन्हा बाजारात पकड घेत आहेत.
हँडलची निर्मिती (Handle Formation): कप तयार झाल्यानंतर, किमतीमध्ये थोडीशी घसरण होते, ज्यामुळे हँडल तयार होतो. हा भाग सहसा खाली किंवा बाजूने सरकतो (sideways drift), आणि तो एका लहान उतरत्या चॅनेलमध्ये किंवा वेजमध्ये तयार होतो. ब्रेकआउटपूर्वी हा हँडल एक शेवटचा 'शेकाऊट' असतो.
ब्रेकआउट (Breakout): जेव्हा किंमत वाढलेल्या व्हॉल्यूमसह (volume) कपच्या वरच्या प्रतिकार पातळीच्या (resistance level) बाहेर पडते, तेव्हा ब्रेकआउट होतो. हे पॅटर्नची पुष्टी करते आणि सहसा एक नवीन तेजीची लाट सुरू होते.
कप आणि हँडल पॅटर्नमध्ये ट्रेडिंग कसे करावे
प्रवेश बिंदू (Entry Point)
जेव्हा किंमत मोठ्या व्हॉल्यूमसह हँडलच्या प्रतिकार रेषेच्या वर जाते, तेव्हा तुम्ही ट्रेडमध्ये प्रवेश करू शकता.
एक चांगला ब्रेकआउट म्हणजे किमतीचा प्रतिकार पातळीच्या वर निर्णायक क्लोज (decisive close) असणे, केवळ विक (wick) नव्हे, आणि व्हॉल्यूमने त्याची पुष्टी करणे आवश्यक आहे.
जोखीम टाळण्यासाठी, सावधगिरी बाळगणारे ट्रेडर पुष्टीकरणासाठी प्रतिकार पातळीच्या वर एका पुष्टीकरण कॅंडलची (confirmation candle) वाट पाहू शकतात. त्यांच्यासाठी, ब्रेकआउटवर ५०% आणि पुष्टीकरण कॅंडल नंतर ५०% अशी विभागणी करून प्रवेश करणे हा एक चांगला मार्ग असू शकतो.
लक्ष्य किंमत (Target Price) तुमच्या नफ्याचे लक्ष्य ठरवण्यासाठी काही सोप्या पद्धती आहेत:
चार्ट-आधारित लक्ष्य (Chart-Based Target):
कपची खोली मोजा (तळापासून प्रतिकार पातळीपर्यंत).
ही उंची ब्रेकआउट बिंदूमध्ये (breakout point) जोडा.
लक्ष्य = ब्रेकआउट पातळी + (प्रतिकार पातळी - कपचा तळ)
फिबोनाची विस्तार किंवा पिव्होट पॉइंट्स (Fibonacci Extension or Pivot Points): या साधनांचा वापर करूनही तुम्ही ब्रेकआउटच्या वरच्या संभाव्य प्रतिकार पातळी किंवा नफा कमावण्याचे झोन शोधू शकता.
स्टॉप-लॉस (Stop-Loss) कुठे ठेवावा?
अयशस्वी ब्रेकआउटपासून वाचण्यासाठी, तुमचा स्टॉप-लॉस (stop-loss) हँडलच्या खालच्या बाजूला ठेवा.
कमी जोखीम नियंत्रित करण्यासाठी, तुम्ही ब्रेकआउट कॅंडलच्या खालच्या बाजूलाही स्टॉप-लॉस ठेवू शकता.
स्टॉप खूप जवळ ठेवू नका, विशेषतः जर हँडल कमी व्हॉल्यूमवर तयार झाला असेल, कारण लहान चढ-उतार (whipsaws) सामान्य आहेत.
अतिरिक्त सूचना
कपाचा तळ 'V' आकाराचा नसून गोल असावा, ज्यामुळे चांगल्या संचयनाचा (accumulation) संकेत मिळतो.
कपची निर्मिती जितकी जास्त काळ चालते, तितका ब्रेकआउट अधिक महत्त्वाचा असतो.
व्हॉल्यूम वाढणे, RSI ब्रेकआउट, किंवा MACD क्रॉसओवर यांसारख्या इतर इंडिकेटर्सचा वापर करून गतीची पुष्टी करा.
हे पॅटर्न तेजीच्या बाजारात किंवा मजबूत क्षेत्रांमध्ये अधिक विश्वासार्ह असतात.
चार्टिंग सराव
साप्ताहिक चार्टवर (weekly chart) स्विच करा आणि कप आणि हँडल पॅटर्न शोधायला सुरुवात करा. खालील गोष्टी स्पष्टपणे चिन्हांकित करा:
कपचा तळ आणि कडा (प्रतिकार)
हँडलची रचना (लहान 'U' किंवा उतरता चॅनेल)
संभाव्य ब्रेकआउट, प्रवेश, स्टॉप-लॉस आणि लक्ष्य झोन चार्ट टूल्सचा वापर करून कपची नेकलाइन आणि हँडलची वरची सीमा काढा. ब्रेकआउटनंतर तुमच्या लक्ष्य किमतीचा अंदाज घेण्यासाठी कपची खोली मोजा. ब्रेकआउटची पुष्टी करण्यासाठी व्हॉल्यूमची खात्री करा.
गृहपाठ
पुढील स्टॉक्स पहा आणि कोणत्या स्टॉकमध्ये कप आणि हँडल पॅटर्न तयार होत आहे किंवा पुष्टी झाली आहे ते ओळखा:
TVS Motor Company Ltd. (TVSMOTOR)
Tanla Platforms Ltd. (TANLA) किंमतीच्या हालचालीचा अभ्यास करा, कप आणि हँडलचे झोन काढा आणि ब्रेकआउटला व्हॉल्यूमने सपोर्ट दिला आहे का ते पहा. तुम्ही हा स्टॉक तुमच्या वॉचलिस्टमध्ये जोडू शकता जेणेकरून भविष्यातील किमतीच्या हालचालींचा अभ्यास करता येईल.
अस्वीकरण: हे विश्लेषण केवळ शैक्षणिक उद्देशांसाठी आहे आणि यात कोणतीही शिफारस नाही. कोणताही आर्थिक निर्णय घेण्यापूर्वी कृपया तुमच्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला घ्या.
